به نقل از «ایسنا»

از «بایرام آیی» تا «بایراملیق»

تاریخ انتشار: ۲۳ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۹۴۵۳۴۱

ایسنا/اردبیل عید نوروز در اردبیل به اعیادی با نام‌های «بایرام آیی»، «ایل بایرامی» و در میان برخی از طوایف به «امیرالمومنین(ع) بایرامی» شهرت دارد.

یکی از اولین آداب و رسوم عید نوروز که از اوایل اسفندماه و یا اواسط این ماه که معمولا به بایرام آیی در بین اهالی خطه اردبیل معروف است آغاز می‌شود، غبارروبی منازل یا خانه تکانی نیز بنا به ذائقه و سلیقه هر یک از افراد متفاوت است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در این رسم زنان و مادران خانه با غبارروبی و شست و شوی وسایل منازل خود عید را آغاز و خود را برای این ماه آماده می کنند که این رسم را به معنی پشت سر گذاشتن کهولت، کسالت، تنبلی و هرچه غم و اندوه است می دانند و با این کار خود را برای آغاز سالی نو و پر از خیر و برکت و همراه با شادمانی آماده می کنند.

بایراملیق

از آداب و رسوم ویژه عید نوروز که در استان اردبیل و خطه آذربایجان رواج دارد و از گذشتگان در این عید باستانی به نمایش گذاشته شده است می ‌توان به دادن عیدی (بایراملیق) و سکه سال نو (ایل سکه سی) اشاره داشت. بایراملیق یا عیدی، در واقع هدیه ‌ای است که افراد به مناسبت فرا رسیدن عید به همدیگر می ‌دهند و معمولا این هدیه از طرف بزرگترها به کوچکترها داده می ‌شود و تاریخی کهن در میان اردبیلی ها دارد.

البته این هدیه می ‌تواند یک تخم مرغ رنگ شده عید باشد یا یک لباس و یا اسکناس تازه تا نخورده که بنا به سلیقه افراد در مناطق مختلف متفاوت است، اما اسکناس نو و یا پول، متداول‌ ترین نوع بایراملیق در استان اردبیل است که افراد به همدیگر می دهند.

همچون رسومی که در بسیاری از خانواده ها در دیگر استان های کشور نیز رایج است، پدر خانواده اسکناس ‌های نویی را در میان صفحات قرآن کریم نگهداری می کند و بعد از لحظه تحویل سال نو به اعضای خانواده هدیه می دهد و دادن عیدی به تازه عروس ‌ها و تازه دامادها و نامزدهای جوان از اهمیت فراوانی در این خطه برخوردار است.

ایل سکه سی

دادن «ایل سکه سی» یا «سکه سال» رسم دیگری است که در نزد مردم دیار آذربایجان به مناسبت عید نوروز متداول است و معمولا برخی افراد که به داشتن دستی با برکت و یا به اصطلاح آذری‌ها دستی سبک مشهورند با آغاز سال نو به دوستان و آشنایان «ایل سکه سی» می ‌دهند تا با دریافت نخستین پول سال از چنین دست مبارکی سالی پر رونق و خوب از لحاظ اقتصادی داشته باشند. برگزاری مراسم عروسی در نوروز هم آیین خاص خود را دارد که در ۴۶ دقیقه در ویدیوی زیر تماشا کنید.

فردی که «ایل سکه سی» را می ‌دهد ممکن است پیرمردی ۹۰ ساله باشد و یا کودکی شش ساله. هیچ تفاوتی ندارد بلکه ملاک برکت دست است. اگر در خانواده اردبیلی ها، نو عروس باشد، برخی از خانواده ها عادت دارند به مناسبت نوروز، خونچه به نو عروس داده و این رسم در اردبیل و آذربایجان متداول است و در این مواقع خانواده داماد با هدایایی ویژه نوعروس و یا کسانی که تازه نامزد شده اند به خانه عروس رفته و با کمی آجیل، شیرینی، و دیگر تنقلاتی که هدیه خود را تزئین می کنند خونچه خود را به نوعروس می دهند.

آیین تکم خوانی

طبق یک آیین و سنت دیرین تکم که عروسکی سنتی و با پیشینه تاریخی بسیار است در چند روز مانده به عید نوروز بر دستان تکم‌ چی ‌ها در کوی و برزن اردبیل نوید بهار را می دهد. تکم خوانی آیینی است به قدمت نوروز و یادگاری از آداب و رسوم نوروز که همواره در سرزمین آذربایجان به عنوان آیینی ماندگار و منحصر به فرد مورد توجه مردم این خطه بوده و با روش مخصوص توسط تکم گردان ها به اجرا گذاشته می شده است.

این آیین سالیان دراز با آداب و رسوم کهن مردم آذربایجان و به ویژه استان اردبیل عجین بوده و همه ساله با فرا رسیدن عید نوروز، مردم به انتظار تکمچی می نشستند و انتظار داشتند که تکم چی، سمبل نشاط بهاری، آنها را برای استقبال از بهار آماده سازد و اگر چه این روزها شاهد کمرنگ شدن این آئین در درازای سالیان متمادی هستیم اما امروزه نیز می توان گوشه ای از این رسم به یادگار مانده از پدرانمان را در کوچه های برخی روستاها به وفور شاهد بود.

آئین چهارشنبه سوری در اردبیل

بطور کلی فرهنگ مردم را باید در درون زندگی مردم و از لابه لای باورهای آن ها جستجو کرد، از آنجا که چهارشنبه سوری از آئین های دیرینه ایرانیان است جدای اینکه امروزه آنچه در شهرهای بزرگ ایران در این شب انجام می گیرد بیشتر به جنگ و نزاع شبیه است تا سور و شادی، اما جشن چهارشنبه آخر سال اردبیلی ها متفاوت تر از دیگر استان ها برگزار می شود.

جشن «سور» از گذشته بسیار دور در ایران مرسوم بوده ‌است که جشنی ملی و مردمی است و «چهارشنبه سوری» نام گرفته ‌است که این روز را می توان طلایه‌دار نوروز معرفی کرد. در گذشته در ایران در پایان هر ماه جشن و پای‌ کوبی با نام سور مرسوم بوده ‌است و از سوی دیگر چهارشنبه نزد اعراب «یوم الارباع» خوانده می‌ شد و از روزهای شوم و نحس به شمار می‌ رفت و مردم این سرزمین در گذشته بر این باور بودند که روزهای نحس و شوم را باید با عیش و شادمانی گذراند تا شیاطین و اجنه فرصت رخنه در وجود آدمیان را نیابند.

چهارشنبه سوری در استان اردبیل از اهمیت و جایگاه ویژه در بین مردم این سرزمین برخوردار است و مردم از چند روزی مانده به عید نوروز با توجه به اینکه تمامی کارهای منازل خود اعم از غبارروبی، شست و رفت انجام داده اند با برگزاری جشنی که گاه کوچک و گاهی بزرگ و به مثال مهمانی درباریان انجام می شود به استقبال عید نوروز می‌ روند که این روز در اردبیل آداب و آئین مخصوص خود را دارد.

در این روز مردم اردبیل در حیاط و یا کوچه های محل و کوی و برزن خود آتشی روشن می کنند و آن را نماد روشنایی، تکاپو و تلاش و به رغم دور هم بودن هیزم آتش آن را نماد دورهم بودن اعضای یک خانواده و در نهایت دور شدن از بلاها و شیاطین معنا می کنند و به رغم منطبق شدن این جشن با عقاید مردم سرزمین عرب این بیت فردوسی را دلیل توجه به فروغ و روشن کردن‌ آتش می دانند: «نگویی که آتش پرستان بَدند   پرستندگان پاک یزدان بُدند».

از دیگر رسوم رایج در بین مردم آذربایجان و به تبع آن استان اردبیل در روز چهارشنبه سوری می توان به تهیه آجیل و شیرینی مخصوص این روز اشاره کرد که آجیل مخصوص این روز شور و شیرین، مانند آجیل عادی مشگل گشاست، یعنی علاوه بر مواد اصلی بو داده شور و شیرین، مانند آجیل، برگه هلو و زردآلو ، قیسی، کشمش سبز، مویز، باسلـوق، پسته و بادام، فندوق بو نداده، نقل، شکر، پنیر، و مغز گردو هم اضافه می کنند.

آیین نواوستی

در آخرین چهارشنبه سال که «سو چرشنبه‌سی» یا چهارشنبه آب نامیده می‌شود، تولد و نوشدن دوباره آب‌ها جشن گرفته می‌شود و مردم صبح روز بعد از چهارشنبه‌سوری به کنار آب‌های روان رفته و هفت بار  عرض رودخانه‌ها را طی می‌کنند.

این حرکت نمادین با هدف همسویی با طبیعت و تازه شدن آب‌ها و تمنای تازه شدن زندگی و گریز از مشکلات انجام می‌شود و مردم آب را جارو می‌کنند که این حرکت نمادین به معنی جارو کردن مشکلات زندگی و روانه کردن آن به همراه آب است تا بار دیگر این مشکلات آشکار نشود.

برای انجام مراسم «نواوستی» اهالی شهر اردبیل در کنار پل تاریخی یئدی گوز «هفت چشمه» و رودخانه بالیق‌لی چایی که در مرکز شهر واقع شده است جمع می­‌شوند و جاروها را خیس، کوزه های کهنه را شکسته و کوزه‌های نو را از آب پر می کنند.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: آیین نوروز در اردبیل بایراملیق عید نوروز استانی اجتماعی استانی اجتماعی چهارشنبه سوری استانی اقتصادی استانی شهرستانها چهارشنبه سوری استان اردبیل آداب و رسوم عید نوروز

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۹۴۵۳۴۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

افزایش دما در استان مرکزی

به گزارش خبرگزاری صداوسیمای مرکز اراک؛ معاون پیش بینی اداره کل هواشناسی استان مرکزی گفت: مطابق بررسی آخرین نقشه‌های پیش یابی وضع هوا تا صبح سه شنبه جوی نسبتا پایدار در استان وجود خواهد داشت. بر این اساس طی امروز تا دوشنبه آسمان استان صاف تا قسمتی ابری گاهی همراه با وزش باد پیش بینی می‌شود.

به گفته رضا مرادی از سه شنبه سامانه بارشی از غرب وارد کشور خواهد شد. با فعالیت این سامانه در استان از چهارشنبه تا اوایل هفته آینده در برخی ساعات رگبار و رعد و برق و افزایش موقتی سرعت وزش باد محتمل است.

او افزود: دمای هوا تا روز چهارشنبه روند افزایشی خواهد داشت.